Een van de belangrijkste functies van de neusschelpen is het waarnemen van de luchtstroom. Dit proces gaat automatisch. U hoeft er geen moeite voor te doen en het gebeurd bij iedereen: de luchtstroom word met iedere ademhaling waargenomen in de neus. Ook nu, terwijl u dit leest. Maar daar bent u zich niet bewust van. Wat heeft deze onbewuste waarneming van de lucht voor zin? En wat heeft het voor functie? Hoe komt het? Op deze pagina gaan we daarop in.
Kalmeren autonome zenuwstelsel
De waargenomen luchtstroom kalmeert het autonome zenuwstelsel.
In een normale, gezonde neus, voelen de zenuwen in de neusschelpen de luchtstroom en kalmeren daarmee het autonome zenuwstelsel. Hierdoor voelen we ons 'fijn'. Even diep zuchten word geadviseerd bij spanning, waarna het gevoel van opluchting volgt. Dat vind dus op lichte schaal plaats met iedere ademhaling. Daarvan bent u zich niet bewust, tenzij u een neusziekte of neusschelp beschadiging heeft waardoor de lucht niet meer gevoeld word en dit kalmeringsproces níet meer plaatsvind. Dan voelt u zich ineens een stuk opgejaagder en veel onaangenamer dan nu. Dit is 1 reden waarom de luchtstroom moet worden waargenomen. Het is een zeer belangrijke functie, want hij bepaald of een mens zich, onbewust dus, prettig en aangenaam voelt. Ons gevoel van welbevinden hangt er dus vanaf.
Koppeling longen, diepte ademhaling
Een andere functie van het waarnemen van de luchtstroom is de koppeling die deze waarneming heeft met de longen. De hoeveelheid lucht die binnenkomt, word gemeten en doorgegeven aan het systeem wat bepaald hoe diep wij moeten ademhalen. Is er te weinig lucht, dan gaat er dieper worden geademd. Is er teveel lucht, dan word de ademhaling oppervlakkiger. Ook dit proces verloopt automatisch. De zenuwen geven de signalen door en de diepte van de ademhaling word erdoor geregeld. U gaat automatisch dieper of minder diep ademhalen. Soms ademen mensen per ongeluk 'verkeerd' en kan de ademhaling eventueel bewust worden bijgestuurd, maar er is dus ook een automatisch proces aan de gang in uw lichaam. Dit word mogelijk gemaakt door de waargenomen luchtstroom door de neusschelpen.
2 soorten waarneming
De luchtstroom wordt op 2 manieren waargenomen door de neusschelpen: via de trilhaarcellen op het slijmvlies, die gekoppeld zijn aan zenuwen en via de zenuwen die in het vlees van de neusschelpen liggen. Deze zenuwen kunnen alleen signalen ontvangen indien de neusschelp voldoende groot van vorm is en er genoeg vlees om de zenuw heen zit. Dit vlees heeft de vorm van een worst, wat in de neus hangt en waar de lucht langs stroomt met iedere ademhaling. De luchtstroom laat de worst een beetje trillen. Die trillingen worden gevoeld door de zenuwen in het vlees. Zonder het vlees om de zenuw heen vind deze trilling niet plaats en kan de lucht niet op deze manier worden waargenomen.
Niesen
Niesen is nodig om de neus te reinigen van prikkelende stoffen. Het slijmvlies in de neus neemt de stoffen waar en stuurt het autonome zenuwstelsel aan om te niezen. Er word prikkeling van de stoffen gevoeld door de zenuwen, de sensatie word doorgegeven aan de hersenen en die sturen een signaal naar de longen dat die ineens heel diep ademen en we de lucht keihard naar buiten persen, terwijl de neus inwendig ook nog eens een beetje word samengeknepen door de aangezichtsspieren. Allemaal in 1 seconde! Niesen kan op meerdere manieren worden opgewekt: door heftige waarneming van de luchtstroom, stofjes op het neusslijmvlies en zelfs via de ogen door het kijken in fel licht. De ogen knijpen samen waardoor de neus een niesreactie krijgt. Dit laatste mechanisme is eigenlijk een 'foutje', want licht heeft niets met de neus te maken, maar doordat die aangezichtszenuw zich even spant als de ogen worden samengeknepen, kan er een niesreactie in de neus worden opgewekt. Zo zie je maar weer hoe alles in ons lichaam op verschillende manieren aan elkaar gekoppeld zit!
In het volgende stuk leggen we wetenschappelijk uit hoe ons zenuwstelsel de luchtstroom in de neus waarneemt. De tekst is een vertaling van pagina 28 van Functional Reconstructive Nasal Surgery, 2nd edition.
Motor Nerve System
Motorische zenuwcel / efferente zenuwcel (zenuwcellen die impulsen van het centraal zenuwstelsel naar de dwarsgestreepte spieren geleiden).
De nervus facialis (of aangezichtszenuw) stuurt (o.a.) de spieren aan van de neus. Zoals hieronder in de afbeelding duidelijk wordt zijn het vooral de “buccal (wang) and zygomatic (jukbeen)” takken.
Innervatie van de dilaterende (verwijdende) spieren is een onderdeel van de reflexboog. Dit is een soort circuit wat min of meer automatisch verloopt op een sensorische prikkel, waar een spier direct op reageert.
Dit gaat eigenlijk buiten de hersenen om, je bent je hier niet echt bewust van.
Zoals bij een nies reactie het geval is.
In het geval van de verwijdende spieren van de neus wordt dat dus gestart door mechanische receptoren in de long (ook wel rek-receptoren), viscerale sensorische zenuwvezels (geven dus impulsen door uit de viscerale organen (ingewanden) in het plaatje is dat vergelijkbaar met blauw.
Het ademhalingscentrum zit in de medulla oblongata, dat zit aan de onderkant van de hersenstam. Vanuit daar gaat het dus via rood (het motor neuron en dus voor de neus de n. facialis) naar de spieren van de neus.
Sympathische innervatie
(orthosympatisch oftewel sympatische zenuwstelsel)
Toestand van activiteit stress.
De sympathische innervatie van de slijmvlies (mucosa) bekleding van de neusholte, waaronder de neusschelpen, vindt zijn oorsprong in thoracale deel van het ruggenmerg.
https://www.kinderneurologie.eu/onderwijsplein/autonomezenuwstelsel.php
De preganglionaire zenuwen bereiken de grensstreng en synapsen in het superior cervical ganglion. De neurotransmitter is acetylcholine (Ach).
Dit is een signaalstof. Postganglionaire zenuwen zijn verdeeld naar de neus via bloed vaatjes, zogenaamde perivasculaire plexuses (perivasculair betekent weefsel rondom een bloedvat.
Via de interne halsslagaderzenuwen langs de ICA (Internal carotid artery (halsslagader) naar de neus.
Van deze zenuwen komen de takken van de deep petrosal nerve in het foramen lacerum en voegt zich samen bij de petrosal nerve major.
De gecombineerde zenuw gaat verder als de zenuw van het pterygoid canal (vidian zenuw) door het pterygoid canal naar de pterygopalatine fossa (erg ingewikkeld, maar het is een soort ruimte).
De sympatische zenuwen gaan door het pterygopalatine ganglion en ze worden verdeeld naar het neusslijmvlies langs de sensorische zenuwen. (Dat wil dus zeggen: verschillende takken van de nervus maxillaris (= bovenkaakzenuw).
Het merendeel van de vezels eindigen in de wanden van arteriolen (kleine slagaders), venulen (kleine ader) en veneuze haarvaatjes en ze hebben een vasoconstrictief effect = juist vernauwend effect.
Een klein deel eindigt in de klieren van de neus en verzorgen de uitscheiding van deze klier (b.v. slijm).
Parasympatische innervatie (dus juist voor rust)
De parasympatische vezels voor de neusholte komen vanuit the superior salivatory nucleus en verlaten de hersenstam via de sensorische tak van de zenuw facialis (the intermediate nerve).
Deze vezels verlaten de nervus facialis in the nervus petrosal major.
Die voegt zich samen met de diepe petrosal zenuw en vormt daarmee de zenuw van de pterygoid canal (vidian nerve; zie de tekst hiervoor).
In de pterygopalatine fossa (die ruimte) gaan de vezels synapsen in het pterygopalatine ganglion.
Hiervoor is de signaal stof de neurotransmitter Ach, vasoactive intestinal peptide (VIP), peptide histidine isoleucine amide (PHI), etc).
Vervolgens wordt de zenuw verdeeld naar het neusslijmvlies langs de sensorische zenuwen net zoals de sympatische zenuwvezels.
In het slijmvlies zorgen zij voor het wijder worden van de bloedvaatjes en zorgen voor afgifte van secretie van de neusklieren.
Pterygopalatine ganglion is de officiele naam, maar het wordt ook wel vaak palatine ganglion genoemd.
Alle bovenstaande informatie is, met aanvullingen, een vertaling van de stukken tekst uit Functional Reconstructive Nasal Surgery, pagina 28:
Met dank aan mijn nichtje 🙂
Dit hele systeem raakt aangetast indien er teveel neusschelpweefsel word verwijderd bij een neusschelpverkleining.
Het weefsel waar de zenuwuiteinden zich in bevinden is verdwenen, dus de lucht kan niet meer worden waargenomen.
Als gevolg daarvan is het hele systeem zoals dit in de tekst beschreven staat aangetast.
Weergaven: 1790